Ideaal grutto biotoop.

Wat kunnen wij in onze regio doen? Het gaat niet goed met de weidevogels in ons land. Elk jaar weer staan er alarmeren- de berichten over in de krant. Ondanks inspanningen van de betrokken provincies, natuurbeheerders en agrarische natuurverenigingen neemt het aantal broedparen in Nederland zienderogen af. Natuurlijk, er zijn gebieden waar het nog best goed lijkt te gaan. Maar in totaal is het beeld verontrustend. Sinds 1990 is het aantal broedparen van de Grutto en Scholekster met 70% afgenomen, het aantal Kieviten met bijna 60%. Alleen de Tureluur weet zich wat beter te handhaven. Veel vogelliefhebbers maken zich zorgen over de toekomst van deze voor Nederland zo kenmerkende soorten. Temeer daar ons land voor deze vogels een internationale verantwoordelijkheid draagt, 85% van de Europese populatie Grutto’s broedt in ons weidegebied.

Factsheet van de Vogelbescherming over de grutto.

Weidevogels zijn niet weg te denken uit de weidegebieden in Nederland. Maar het behouden van deze prachtige vogels gaat niet vanzelf en vraagt om veel kennis en inspanningen! Ben jij docent in het groen onderwijs of wil je om een andere reden een les of voorlichting geven over weidevogels? Dan hebben wij voor jou lesmateriaal wat je hierbij kan gebruiken. Inhoud: Lespakket 1: De grutto als trekvogel; Lespakket 2: De grutto en zijn leefgebied in Nederland; Lespakket 3: De grutto heeft een eigen broed-ecologie; Lespakket 4: De grutto is kwetsbaar; Lespakket 5: Vernatting; Lespakket 6: Bloem- en kruidenrijke graslanden. Lespakket 7: Predatie Lespakket 8: Weidevogelbeheer vergt kennis en kunde.

Het grutto broedsel is kwetsbaar.

De grutto als trekvogel.

De broedbiologie van de grutto.

"We zijn schatbewaarders voor de toekomst", zegt Maurits Tepper uit Leutingewolde. Op zijn boerderij probeert hij zo milieuvriendelijk mogelijk te boeren. Daarnaast helpt hij de weidevogels met een stuk kletsnat grasland.

Het doel van het onderzoek “Grutto’s in ruimte en tijd” is het inzicht verschaffen in de populatiedynamiek tijdens de bloeiperiode van grutto’s in de jaren 1960-70 en de daaropvolgende afname, alsmede in de huidige situatie. We richten ons daarbij op de ruimtelijke variatie in populatieprocessen. Deze kennis kan van groot belang zijn om de huidige gefragmenteerde gruttopopulatie in het Nederlandse landschap te behouden. Om deze ruimtelijke processen in detail te bestuderen, zijn we dit jaar gestart met een langer lopend onderzoek naar gruttopopulatie dynamica in een netwerk van kerngebieden in Zuidwest Friesland. In dit rapport beschrijven we de resultaten die voortkomen uit één jaar onderzoek van het project “Grutto’s in ruimte en tijd”. Het onderzoek bestaat uit twee delen. Het eerste deel richt zich op de vraag of er een buffereffect (‘overloop’ van grutto’s vanuit brongebieden naar mindere gebieden) is opgetreden in de jaren 1950-70, toen de gruttopopulatie groeide. Het tweede deel richt zich op metapopulatie dynamica van grutto’s in een landschap dat sindsdien sterk veranderd is. De studie naar de metapopulatie dynamica is een meerjarig onderzoek. Daarvan kunnen we nu alleen voorlopige resultaten laten zien. Goede gruttogebieden, zoals in Zuidwest Friesland, raken gefragmenteerd door intensivering van de landbouw en door urbanisatie. Het effect hiervan op de gruttopopulatie is onbekend. Daarom zijn we in 2007 een studie naar metapopulatie dynamica gestart, door het kleurringpopulatie-onderzoek van de RuG in het onderzoeksgebied in Zuidwest Friesland uit te breiden. Hiervoor hebben we intensief gezocht naar gekleurringde grutto’s in heel Zuidwest Friesland en nesten gevolgd in acht extensief agrarische gebieden, maar ook in het intensief agrarisch gebied.

Infographic over weidevogels door Wageningen Environmental Research.

In het unieke Noord-Hollandse natuurgebied het Wormer- en Jisperveld dreigt een steeds verder dalende weidevogelstand. Boeren en Natuurmonumenten werken samen om het tij te keren. Dat valt niet mee. Een boer laat zich de les niet lezen, een beleidsman zich niet van de wijs brengen. Zullen ze elkaars eigenaardigheden en verschillen overstijgen en zo hun gezamenlijke doel bereiken?

Uit handen van initiatiefnemer Pieter Winsemius ontving minister Schouten het Aanvalsplan Grutto. Samen met It Fryske Gea, de Friese Milieu Federatie en Vogelbescherming Nederland heeft hij dit initiatief gestart om de achteruitgang van de grutto en andere weidevogels te stoppen. Dit actieplan is met zes weidevogelprovincies, landbouworganisaties, natuurorganisaties en wetenschappers opgesteld.

De jonge boer Burchart (25) heeft het zwaar. Hij doet zijn best om verdwijnende weidevogels, zoals de grutto, te redden. Maar vergoedingen voor natuurmaatregelen wegen vaak niet op tegen de flinke tijdsinvestering en lagere melkopbrengst. Welk toekomstperspectief is er voor jonge boeren die rekening willen houden met de natuur? De drastische afname van het aantal grutto's in Nederland is tekenend voor de biodiversiteitscrisis op het platteland. Wie is bereid om de rekening voor de natuur te betalen? De zuivelverwerker, de supermarkt of toch de consument?

Oorzaken verschillen tussen intensief en extensief gebruikt grasland is onderzocht. Extensief gebruik correspondeert o.a. met hoge grondwaterstand, kruidenrijk gras, begreppeling. Ook naar het vogelgedrag is gekeken, namelijk hun verplaatsing. - Vogels op extensief land verhuizen minder ver - Succesvolle vogels blijven dichter bij oude nestplek - Meer verplaatsingen van intensief naar extensief, maar ook verplaatsingen andersom!

Sinds 1960 is het aantal boerenlandvogels met 60 tot 70 procent teruggelopen. Dat komt neer op de verdwijning van meer dan tweeënhalf miljoen broedvogels in ruim vijftig jaar. Het aantal patrijzen, zomertortels, ringmussen is gedecimeerd en van de grutto’s is twee derde verdwenen. Het aantal ganzen is in dezelfde tijd meer dan vertienvoudigd. Dit meldt het CBS op basis van nieuwe analyses, samen met Sovon Vogelonderzoek Nederland.

Het droge voorjaar is geen pretje voor grutto's. Ze moeten het hebben van insecten en wormen, maar die zijn er bij droogte minder. De tijd om dit jaar nog tot legsels te komen, dringt.